Struktura zatrudnienia
Dla analizy struktury zatrudnienia najczęściej przyjmuje się podział gospodarki na 3 główne działy:
- rolnictwo – wytwarzanie żywności w naturalny sposób, tj. poprzez uprawę roślin, chów i hodowlę zwierząt; także pozyskiwanie istniejących zasobów przyrody ożywionej, np. ryb i owoców morza (rybołówstwo) czy zwierzyny łownej i runa leśnego (łowiectwo, leśnictwo); ponadto rolnictwo dostarcza również surowców dla przemysłu (skóry, kości, drewna, biomasy);
- przemysł – wytwarzanie dóbr materialnych na dużą skalę; odbywa się poprzez pozyskiwanie surowców mineralnych oraz ich przetwarzanie, stąd podział na przemysł wydobywczy oraz przetwórczy; do przemysłu można też zaliczać budownictwo;
- usługi – nieprodukcyjna działalność człowieka mająca na celu zaspokojenie potrzeb innych ludzi lub firm, instytucji, organizacji; najczęściej dzielone są na usługi materialne (handel, naprawy, przewozy, turystyka, telekomunikacja, bankowość itp.) i niematerialne (edukacja, służba zdrowia, administracja, wojsko, policja, straż pożarna itp.).
Kraje znajdujące się w początkowej fazie rozwoju gospodarczego czerpią zyski głównie z sektora I – rolniczego. Z czasem, w miarę rozwoju przemysłu i usług, zmniejsza się jego znaczenie. Obecnie w Polsce w rolnictwie, leśnictwie i rybołówstwie jest zatrudnionych 12% wszystkich pracujących, a odsetek ten systematycznie maleje. Przemiany gospodarcze, które zaszły w naszym kraju po 1989 roku, spowodowały szybki wzrost zatrudnienia w usługach, a zmniejszenie w rolnictwie i przemyśle.
Struktura zatrudnienia w Polsce wykazuje dosyć duże zróżnicowanie przestrzenne. Zatrudnienie w rolnictwie jest największe na wschodzie kraju, gdzie przeważają tereny wiejskie. Z pracy na roli utrzymuje się tam obecnie ok. 20–25% ludności. Warto zauważyć, że jest to i tak wyraźnie mniej, niż było średnio w całym kraju na początku lat 90. XX wieku. Z kolei najmniejsze zatrudnienie w rolnictwie od dziesiątków lat występowało na Górnym Śląsku, gdzie najlepiej rozwinął się przemysł.
W każdym województwie największą grupę ludności pracującej stanowią zatrudnieni w usługach. Największe udziały mają tu województwa z dużymi miastami, w których usługi funkcjonują i rozwijają się najlepiej. Wyraźnie wyróżnia się województwo mazowieckie z naszą stolicą – Warszawą – gdzie swoje siedziby ma wiele urzędów i instytucji centralnych. Podwyższony poziom zatrudnienia w usługach (ponad 60%) występuje też w województwach nadmorskich, co związane jest obsługą portów i ruchu turystycznego.
Problem bezrobocia
Od 1990 roku w Polsce funkcjonuje gospodarka rynkowa, w związku z czym pojawiło się m.in. bezrobocie. Wśród przyczyn tego zjawiska wymienić należy:
- upadek wielu dużych zakładów przemysłowych, głównie z branży włókienniczej, wydobywczej, stoczniowej, hutniczej;
- zaniedbanie rozwoju sektora usługowego w czasach PRL-u i nadmierna rozbudowa przemysłu, zwłaszcza ciężkiego;
- upadek Państwowych Gospodarstw Rolnych (PGR-ów) prowadzący do gigantycznego bezrobocia na obszarach rolniczych, np. na Pomorzu oraz Warmii i Mazurach;
- niedopasowanie struktury szkolnictwa do nowych realiów gospodarczych;
- wkroczenie wyżu demograficznego lat 70. i 80. XX wieku w wiek produkcyjny;
- rozwój nowoczesnych, zautomatyzowanych technologii produkcji ograniczających liczbę zatrudnionych;
- wysokie koszty pracy (podatki, składki na ubezpieczenia emerytalne i zdrowotne, pakiety socjalne) zniechęcające pracodawców do tworzenia nowych miejsc pracy;
- sztywność rynku pracy – przyzwyczajenie ludzi do pracy na etacie i tylko w swoim wyuczonym zawodzie przy niechęci do przekwalifikowania się, do zmiany miejsca zamieszkania czy też do elastycznych form zatrudnienia (pracy w niepełnym wymiarze godzin, umów o dzieło i umów-zleceń, samozatrudnienia w postaci własnej działalności gospodarczej);
- niesprawny publiczny system pośrednictwa pracy.
Źródło: Struktura zatrudnienia, epodreczniki.pl;
Stopa bezrobocia w Polsce
